Khu đô thị Phú Mỹ Hưng
Trao đổi về vấn đề này, PGS.TS.KTS Trần Trọng Hanh cho rằng: Mục tiêu phát triển bền vững là tiền đề để hình thành mô hình các đô thị mới (ĐTM) như: Đô thị sinh thái, Đô thị sinh thái kiêm kinh tế, Đô thị xanh; Đô thị môi trường; Đô thị thông minh; Đô thị lành mạnh và hạnh phúc… Tên gọi các kiểu đô thị tuy khác nhau, nhưng tên gọi chung cho tất cả các đô thị trên đều là “Đô thị bền vững” thay cho mô hình “Đô thị công năng” của thế kỷ XX.
Cũng về đề tài này, trong một hội thảo về ĐTM kiểu mẫu, nguyên Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Hồng Quân chia sẻ: Tiêu chí khu ĐTM kiểu mẫu ra đời xuất phát từ thực tế các nhà đầu tư dự án khu đô thị chỉ nhắm tới việc bán đất kiếm lợi nhuận mà quên đi việc xây dựng một môi trường sống thật sự chất lượng cho khách hàng. Do đó, khu đô thị kiểu mẫu phải thực sự là một công trình của nhà đầu tư. Nhà đầu tư còn phải bỏ tâm huyết để giữ gìn, quản lý và đưa mục đích phục vụ khách hàng lên hàng đầu. Khu đô thị kiểu mẫu phải là một không gian sống thật sự. Cũng theo nguyên Bộ trưởng Quân, những mô hình ĐTM đáng để nghiên cứu là Phú Mỹ Hưng ở Miền Nam và Ecopark ở phía Bắc.
Nếu khu ĐTM Ecopark là thành công của sự cộng sinh giữa thiên nhiên, kiến trúc và cộng đồng cư dân để tạo cảnh quan riêng, thì KĐTM Phú Mỹ Hưng là bài học về sự khéo léo trong xử lý không gian... Và điều quan trọng là ở cả 2 dự án này, tư tưởng hiện đại - bản địa vốn là gốc của phát triển bền vững không được đưa vào quy hoạch với ưu điểm nổi trội là thiết kế hiện đại trong không gian nhiệt đới Việt Nam.
Phố cảnh dự án Ecopark
Về tổng thể, 2 khu ĐTM này đều có cấu trúc tốt do tạo được sự chuyển tiếp hài hòa giữa các tuyến trung tâm, quảng trường với các khu ở. Sự lựa chọn chung cư cao tầng xen kẽ khu nhà thấp tầng cũng làm nên đặc tính riêng về hình thái. Nó gợi lại nhà vườn truyền thống, nhà phố cũ của người Việt trong ĐTM. Bên cạnh đó cũng phải kể đến sự đầu tư bài bản cho không gian cây xanh mặt nước và sự liên kết khéo léo yêu tố này với các công trình xây dựng để tạo cảm giác con người được bao bọc trong màu xanh.
Tuy nhiên, khi bàn về các yếu tố để tạo nên mô hình ĐTM kiểu mẫu, các chuyên gia cũng cho rằng nếu lấy tiêu chí về đô thị kiểu mẫu của Bộ Xây dựng hiện nay hay lấy Phú Mỹ Hưng hoặc Ecopark ra làm mô hình thì sẽ “rất khó theo” bởi để đạt được hình hài như hiện nay những dự án này đã mất cả hàng chục năm phát triển; phải có diện tích đất rộng hơn nữa mức đầu tư là rất cao. Đơn cử từ mô hình nhỏ hơn là Ecopark thì khu đô thị này đã có diện tích phát triển lên tới 500 ha (quy mô lớn nhất miền Bắc), có đầy đủ các loại hình nhà ở đa dạng như nhà trên đảo, biệt thự sân golf, nhà ven kênh, nhà trong khu phố cổ, nhà trên sông, chung cư trung và cao tầng... thêm vào đó là hạ tầng tiện ích và an sinh xã hội (bệnh viện, trường học, các tổ hợp hành chính, thương mại, du lịch…) lại dành diện tích hơn 110 ha cây xanh, hồ nước (chưa bao gồm dịên tích mặt nước tự nhiên). Dự án lại phải chia đến 9 giai đoạn và có tổng vốn đầu tư ước tính lên đến hơn 8,2 tỷ USD… Và do đó, đây là những hình mẫu “quá tầm tay” các chủ đầu tư không phải là “đại gia”.
Thực tế thì đúng như vậy. Tại Việt Nam hiện có hơn 4000 dự án phát triển nhà ở, khu đô thị nhưng số khu ĐTM thỏa mãn được những tiêu chuẩn của một “đô thị bền vững” thì không thật nhiều, thậm chí chỉ tính được trên đầu ngón tay. Vậy nhưng, khó không có nghĩa là chúng ta tư bỏ và “tặc lưỡi” để tư duy “ăn xổi ở thì” bùng phát. Bên cạnh việc rà soát và nâng cao tiêu chuẩn về chất lượng sống cho cư dân tại các dự án nhà ở, ĐTM đã và đang triển khai; chúng ta rất cần có những chính sách ưu tiên để phát triển các khu ĐTM kiểu mẫu. Phát triển đô thị xanh, đô thị bền vững là xu hướng của thế giới và đó là cái mốc để khẳng định chất lượng sống cư dân đô thị được nâng cao.
Nói như KTS Phan Mỹ Linh, thứ trưởng Bộ Xây dựng thì, Việt Nam trong xu thế phát triển cũng phải đối mặt với các vấn đề toàn cầu như khủng hoảng kinh tế, biến đổi khí hậu, nước biển dâng… Vì vậy, chúng ta cần xem xét và có thêm cách nhìn mới về quy hoạch và phát triển đô thị với ưu tiên cho phát triển mô hình đô thị xanh, đô thị thông minh và xem đây là mục tiêu xây dựng và phát triển hiện nay và trong tương lai.
Còn nói như để khái quát hơn và “hòa giải hơn” giữa các tranh luận về mẫu hình nào cho ĐTM, KTS Trần Trọng Hanh bảo: “Mọi mô hình lý thuyết về đô thị hạnh phúc, đô thị bền vững cho tương lai vẫn đang là mong ước. Chỉ có người dân đến sống thử và muốn sống mãi mới là tiêu chí tổng hợp của sự bằng lòng dành cho đô thị đáng sống của nước ta.”
Phạm Nguyễn Toan
