Phủ xanh thành phố bằng vườn thẳng đứng

“Lá phổi xanh” cho những ngôi nhà chật chội

Đọc báo, tán gẫu cùng bè bạn, lúc nào ông Trần Nguyên Thao (số 48 ngõ 215 Định Công Thượng) cũng ra vườn. Vườn nhà ông chỉ vẻn vẹn 8m2 và 10m2, bám hai bên tường trong sân, với đủ loại: saphia đỏ, dương xỉ, trầu bà…. Đây là “của để dành” mà ông thường khoe với bạn bè, hàng xóm. Hai vợ chồng ông lúc nào cũng thích tập thể dục gần vườn thẳng đứng, lúc rảnh thì tưới cây, tỉa lá... Những hoạt động lành mạnh của hai đứa cháu như đạp xe, bơi trong bể nhân tạo… đều diễn ra cạnh vườn cây thẳng đứng.

Không chỉ tạo vườn trong nhà, nhiều cơ quan công ty cũng mạnh dạn đưa cây xanh vào không gian làm việc. Xu hướng hiện đại mang tên vườn thẳng đứng này đã được Công ty CPTT & DLTT An Du (số 11 Phạm Hùng), Ngân hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội - SHB (34 Giang Văn Minh)… áp dụng. Độc đáo hơn, một nhà trẻ tư trên phố Ngọc Lâm (quận Long Biên) đã sáng tạo vườn thẳng đứng bám trên cửa kính, vừa tránh ánh nắng chói chang rọi từ hướng Tây lại, vừa mang lại không khí trong lành cho trẻ. Những khu vườn thẳng đứng này khiến ai cũng có cảm giác công ty, nhà trẻ thân thuộc như ở nhà.

Hà Nội đã có hàng chục mảnh vườn xinh xinh và đáng yêu như thế. Và theo đó, hàng trăm người đã được hưởng những tiện ích không thể phủ nhận của vườn thẳng đứng. Vườn thẳng đứng không chỉ trồng cây cảnh mà có thể trồng hoa, trồng rau, rau gia vị như húng, mùi tàu, tía tô… Khu vườn tràn đầy sức sống nhờ được trồng theo phương pháp thủy canh.

Tất cả các loại cây, loại hoa theo mùa mà chủ nhà thích đều có thể sinh sôi và phát triển bình thường, nhưng để giảm sức nặng cho mảnh vườn, người thiết kế thường khuyên các gia đình nên sử dụng những loại cây thân thảo (gốc nhỏ, thân mảnh), đặc biệt là cây lá màu, sẽ khiến mảnh vườn rực rỡ và sinh động hơn. Ai muốn trồng rau sạch, rau gia vị… đều có thể trồng theo sở thích.

Muốn làm một khu vườn phải chuẩn bị đầy đủ: khung sắt, lớp nhựa PVC và vải nỉ dày dặn có khả năng giữ nước. Lớp nỉ giúp chống lại sự ăn mòn và khả năng dẫn nước cao, sẽ phân phối lượng nước một cách đồng đều. Rễ cây sẽ phát triển lên lớp nỉ này. Trọng lượng nặng nhất mà 1 mét vuông vườn có thể chịu được là 25kg (bao gồm cả khung, cây và nước tưới). Khung sắt “đỡ” khu vườn được treo trên tường hoặc có thể tự đứng độc lập, không gây áp lực cho tường. Vì thế, những hộ gia đình đang sinh sống tại chung cư cũ, khu tập thể lâu năm hoàn toàn có thể thỏa mãn thú chơi cây cảnh, thiết kế vườn thẳng đứng ngay trong nhà mà không sợ… đổ tường.

Điều kiện cốt yếu là phải luôn có nguồn điện 24/24 để dẫn nước và duy trì chiếu sáng. Mức chi trả không hề đắt, 1 tháng mức điện dành cho vườn cây chỉ tiêu tốn 4-5 số điện và vài chục nghìn tiền nước mà thôi. Nếu nhà mất điện, chủ nhà có thể “cấp cứu” bằng cách dùng bình tưới phun sương 1-2 lần/ngày. Sau 2 tháng đầu chăm sóc kỹ lưỡng bằng phương pháp thủy canh, sau khi cây bám rễ được chắc chắn thì 7 ngày không tưới nước cũng chẳng sao!

Ý tưởng điên rồ của người “ngoại đạo” kiến trúc

Cách nói chuyện dí dỏm và nụ cười thân thiện, anh Nguyễn Quỳnh Tùng – Giám đốc một công ty chuyên nhận thi công vườn thẳng đứng luôn gây thiện cảm cho mọi người trong lần gặp đầu tiên. Hồi đại học, anh đã dũng cảm bỏ Đại học Tổng hợp (cũ) để chuyển sang ngành học yêu thích – đó là ngành tin học quản lý, khoa Công nghệ thông tin của Đại họcThăng Long, học chuyên sâu về xây dựng hệ thống mạng. Không liên quan gì đến mảng kiến trúc, nội thất thế nhưng, sở thích về cây cỏ, chim chóc, đá cảnh và niềm say mê với thiên nhiên, môi trường từ bé đã “se duyên’ cho Nguyễn Quỳnh Tùng đến với lĩnh vực nội thất.

Năm 2010, trong một lần tình cờ lang thang mạng, Nguyễn Quỳnh Tùng thích mê một bức ảnh có mảng tường phủ đầy cây xanh của một kiến trúc sư nước ngoài. Tại sao không thể mang không gian xanh vào nhà? Tại sao không thể có một khu vườn ngay trong nhà, dù diện tích có 10m2? Hà Nội, Hồ Chí Minh… đang ngày càng đất chật người đông? Một loạt ý nghĩ vụt lóe trong đầu, thôi thúc anh phải làm gì đó. Anh nghĩ, mang “lá phổi xanh” vào trong mỗi ngôi nhà, dù ngôi nhà đó chỉ rộng 30m2 là điều không hề quá… điên rồ.

Ý tưởng “điên rồ” này được gia đình hai bên và vợ anh ủng hộ. Lao vào nghiên cứu trong vòng 3 tháng, Nguyễn Quỳnh Tùng “chập chững” bước vào nghề với một mảnh vườn nhỏ 1,2m x 2,4m thực hiện trong chính văn phòng của mình. Anh lấy mảnh vườn làm background cho quầy lễ tân của trụ sở công ty (nằm ở khu đô thị Trung Yên, Trung Kính). Càng làm càng say. Đi bất cứ đâu, thấy bất cứ cây cỏ, hoa lá gì anh cũng muốn mang về nhà thử nghiệm, từ cây dương xỉ, hoa cúc dại, cây cảnh đến các loại rau.

Dù rất cẩn thận, dốc công sức, nhưng trớ trêu thay, thất bại “chào” anh ngay lần đầu tiên. Cả vườn cây héo úa vì thiếu ánh sáng, dù anh đã cố gắng huy động đèn compact rọi từ sáng đến đêm. “Vứt” mảnh vườn ra ban công, anh bỏ bẵng nó chừng 3-4 tháng. Ấy vậy mà, cây xanh hứng được ánh nắng bỗng phát triển xanh rì, mướt mắt khiến một ngày bắt gặp, cảm hứng trong anh Nguyễn Quỳnh Tùng lại trỗi dậy mãnh liệt. Anh lại lao vào ý tưởng vườn thẳng đứng của mình.

Rất may là sang năm sau, đèn led dần phổ biến và giá “dễ chịu” hơn, anh bắt đầu áp dụng đèn led cho vườn thẳng đứng của mình. Rút kinh nghiệm “sâu sắc”, anh chọn những cây ưa bóng, những loại cây có thể sống trong điều kiện ít sáng như saphia, vạn niên thanh…

Cứ thế, từ một vườn thẳng đứng, anh làm tiếp khu vườn thứ 2, 3… thứ n. Thành công liên tiếp, anh hăng say làm vườn tặng người thân, rồi bạn bè, thậm chí lớp học ở trường Lê Quý Đôn của con gái tổ chức Hội trại xuân, anh cũng xung phong làm hai cột hoa uốn lượn trước cổng, với đủ loại hoa: hoa cúc, hoa thược dược và nhiều loài hoa ngày xuân… Công ty anh tiến tới nhận thi công những khu vườn “khó” như vườn cây bám trên kính.

Làm vườn cây thẳng đứng không phải là ý tưởng “đầu tiên” trong cái đầu lúc nào cũng bùng nổ ý tưởng của anh Nguyễn Quỳnh Tùng. Hồi sinh viên, khi các sinh viên khác cặm cụi trong thư viện thì anh dồn vốn, làm khung tranh bằng hoa khô và bán buôn cho các cửa hàng lưu niệm trên HN. Hồi đó mốt rơm rạ, chất liệu thô sần như mùn cưa,vải tải đay, hoa bất tử, hoa salem lên ngôi… Rồi đi phượt cùng bạn bè lên vùng cao, được nếm thịt trâu gác bếp, anh tự mua đồ về làm, chế biến đâu ra đó bán cho các cửa hiệu ăn uống.

Thế hệ 7X ngày xưa có lẽ nhiều người đã từng biết đến thịt trâu gác bếp mang tên F+. Ra trường, học công nghệ thông tin nhưng anh làm việc hoàn toàn “ngoại đạo”, anh làm công việc tổ chức nhân sự, đào tạo nhân sự, cung cấp nhân viên lễ tân, trực điện thoại cho các hãng truyền thông lớn. Rồi, chốt lại, anh gắn bó với vườn thẳng đứng.

Tìm được niềm say mê trong cây cỏ, hoa lá, Nguyễn Quỳnh Tùng luôn tìm tòi các sáng kiến mới, công nghệ mới, kĩ thuật mới… Anh nuôi ước mơ nhân rộng nhiều hơn nữa những khu vườn thẳng đứng trong những thành phố đất chật người đông. Ước mơ sẽ đầu tư làm được thật nhiều những vườn ươm nhỏ, thiết kế những mảnh vườn có kích thước sẵn 1,8m x 2m để mọi người có thể tận mắt chiêm ngưỡng và lựa chọn mang về nhà, đặt vào vị trí mình muốn không phải thấp thỏm lo lắng, ngóng đợi vườn cây của mình từ lúc mới nảy mầm, vươn lá./.

Ngọc Lê